Maria Mrowiec, U3A Gliwice/Bytom

 

Dzień 24. grudnia jest dniem postu. Niezależnie od światopoglądu Polacy nie jedzą w tym dniu mięsa, nie piją alkoholu a dzieci muszą na słodycze czekać do wieczoru. W tym dniu stawia się choinkę, przyozdabia  się ją, a w kuchni trwają ostatnie przygotowania do kolacji wigilijnej. Dzieci płaszczą nosy na szybach okiennych i wyglądają pierwszej gwiazdki, gdyż wtedy zaczyna się świętowanie. Z tej racji wigilia nosi w Polsce nazwę ,,Gwiazdka”. Prawie razem z pojawieniem pierwszej gwiazdki rozbrzmiewa kolęda, a cala rodzina gromadzi się przy stole.

Najpierw czyta się fragment ewangelii bożonarodzeniowej. Następnie senior lub seniorka rodu sięga po leżące na talerzu opłatki, i rozdzieli je między obecnych. Opłatek to bardzo cieniutkie pszenne pieczywo, na którym jest wyciśnięty obrazek święty. Poświęcone oplatki można dostać w kościele za niewielką ofiarę pieniężną. Podczas łamania się opłatkiem każdy życzy każdemu  pięknych świąt, szczęścia i zdrowia i odłamuje przy tym kawałek opłatka. Następnie zjada się resztę opłatka, chociaż niewielki kawałeczek zostawia się do następnych świąt, jako przynoszący pomyślność. Zwyczaj łamania się opłatkiem jest celebrowany w każdym polskim domu – niezależnie od tego, czy ta rodzina jest związana z kościołem. Podczas łamania się opłatkiem wszystkie kłótnie muszą być przebaczane i zapomniane. Dopiero wtedy można zasiąść przy wigilijnym stole. Jest to bardzo piękny, wzruszający moment – być może najpiękniejszy w ten wigilijny  wieczór. Stół jest nakryty białym obrusem.  Pod obrus kładzie się nieco siana – symbolizuje siano ze stajenki. Jedno nakrycie zostaje zawsze wolne , dla niespodziewanego, samotnego gościa, bo w ten wieczór nikt nie powinien być sam. Każdy jest mile widziany.

Tradycyjnie na stole jest 12  potraw, które symbolizują 12 apostołów. Potrawy te są regionalnie zróżnicowane, ale w całej Polsce je się w ten wieczór rybę. Taką wigilijną rybą jest zazwyczaj karp, który podawany jest różnie - panierowany , smażony, ze świeżym chlebem. Oprócz karpia popularnością cieszy się też śledź , serwowany w oleju lub śmietanie. Posiłek wigilijny  rozpoczyna się zupą. Najczęściej jest to barszcz z uszkami. Do wyboru jest też często zupa grzybowa. Następnie podaje się też różnorakie potrawy rybne, pierogi z kapustą i grzybami, kapustę kiszoną z grochem, ciasto z miodem , migdałami, rodzynkami i orzechami, oraz kompot z suszu. Na koniec posiłku można zjeść roladę makową, sernik, piernik jak również orzechy i pomarańcze. Posiłek  trwa bardzo długo, bo każdy powinien wszystkiego spróbować – to przynosi szczęście.

W nocy rolnicy odwiedzają swoje zwierzęta i zanoszą im resztki opłatków. Również dzieci w domu nie zezwalają kotkowi i pieskowi spać spokojnie. Według starych wierzeń w tą noc zwierzęta mówią ludzkim głosem. Późno, krótko przed północą  cała rodzina idzie na pasterkę. Można także zrobić dłuższy spacer i podziwiać stajenki w okolicznych kościołach. W każdym kościele w Polsce jest  stajenka. Bardzo znane są krakowskie szopki, można kupić miniaturki tych szopek. Są one pożądanym prezentem. W drugi dzień świąt Bożego Narodzenia odwiedza się  przyjaciół lub rodzinę albo samemu  przyjmuje się gości.

°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°

Październik  2009r.